അഞ്ച് വർഷം മുമ്പ് ഈ ദിവസം (നവംബർ 8, 2016) പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദി ദേശീയ ടെലിവിഷനിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട്, ഉയർന്ന മൂല്യമുള്ള 500, 1000 രൂപ നോട്ടുകൾ അർദ്ധരാത്രിയോടെ അസാധുവാകുമെന്ന് അറിയിച്ചു.കള്ളപ്പണം എന്നറിയപ്പെടുന്ന നികുതിക്കാരിൽ നിന്ന് ഒളിപ്പിച്ച പണം പുറന്തള്ളാൻ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ളതായ ഈ  പ്രഖ്യാപനം വഴി അർദ്ധരാത്രിയോടെ പ്രചാരത്തിലുള്ള കറൻസിയുടെ 86 ശതമാനവും അസാധുവായി.

ഇത് പൗരന്മാർക്ക് നിരവധി മാസങ്ങൾ നീണ്ടുനിന്നു ഒരു പേടിസ്വപ്നം സൃഷ്ടിച്ചു. പുതിയ നോട്ടുകൾക്കായി ഡീനോട്ടിഫൈഡ് കറൻസി നോട്ടുകൾ ലഭിക്കാൻ ബാങ്കുകൾക്കും എടിഎമ്മുകൾക്കും പുറത്ത് നീണ്ട നിര തന്നെ രൂപപ്പെട്ടു. പഴയ നോട്ടുകൾ നിക്ഷേപിക്കാനുള്ള അവസാന ദിവസമായ 2016 ഡിസംബർ 30ന് ശേഷവും ഈ സ്ഥിതി തുടർന്നു. മാസങ്ങളോളം സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ സാരമായി ബാധിക്കപ്പെട്ടു. മാസ്റ്റർസ്ട്രോക്ക് എന്ന് ഭരണകക്ഷി കരുതിയ ഒരു പ്രഖ്യാപനം  ദുരന്തമായി മാറി.അവസ്ഥയാണ് പിന്നീട് പൊതുജനം കേണേണ്ടി വന്നത്.

നോട്ട് നിരോധനത്തിന്റെ മൂന്ന് പ്രധാന സാമ്പത്തിക ലക്ഷ്യങ്ങളായിരുന്നു ഉണ്ടായിരുന്നത് - കള്ളപ്പണത്തിനെതിരെ പോരാടുക, കള്ളനോട്ടുകൾ ഇല്ലാതാക്കുക, ഡിജിറ്റൽ ഇടപാടുകൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച് പണരഹിത സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ സൃഷ്ടിക്കുക. നോട്ട് നിരോധനം ആ ലക്ഷ്യങ്ങൾ നേടിയോ?

കള്ളപ്പണം ഇല്ലാതാക്കുക എന്നതായിരുന്നു നോട്ട് നിരോധനത്തിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം. ബാങ്കിംഗ് സംവിധാനത്തിൽ രേഖപ്പെടുത്താത്ത പണത്തെയോ സംസ്ഥാനത്തിന് നികുതി നൽകാത്ത പണത്തെയോ ആണ് കള്ളപ്പണം എന്നത്കൊണ്ട്  സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.ഉയർന്ന മൂല്യമുള്ള കറൻസി നോട്ടുകളിലാണ് കള്ളപ്പണം സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നതെന്നും  അതുകൊണ്ട് ഉയർന്ന മൂല്യമുള്ള നോട്ടുകൾ പെട്ടെന്ന് അനധികൃത ടെൻഡറായി പ്രഖ്യാപിച്ചാൽ സമ്പന്നരുടെ കള്ളപ്പണം അസാധുവാകും എന്നതായിരുന്നു അനുമാനം.

എന്നാൽ യഥാർത്ഥത്തിൽ ആർബിഐ കണക്കുകൾ പ്രകാരം, അസാധുവാക്കിയ പണത്തിന്റെ ഏതാണ്ട് മുഴുവൻ ഭാഗവും (99 ​​ശതമാനത്തിലധികം) ബാങ്കിംഗ് സംവിധാനത്തിലേക്ക് തിരികെ വന്നു. അസാധുവാക്കിയ 15.41 ലക്ഷം കോടി രൂപയുടെ നോട്ടുകളിൽ 15.31 ലക്ഷം കോടി രൂപയുടെ നോട്ടുകളാണ് തിരിച്ചെത്തിയത്.

നോട്ട് അസാധുവാക്കൽ നടപടിയിലൂടെ മാത്രം ബാങ്കിംഗ് സംവിധാനത്തിന് പുറത്ത് കുറഞ്ഞത് 3-4 ലക്ഷം കോടി രൂപയുടെ കള്ളപ്പണം ഇല്ലാതാകുമെന്നാണ് സർക്കാർ പ്രതീക്ഷിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും, നോട്ട് നിരോധനം ഉൾപ്പെടെ എല്ലാ കള്ളപ്പണ വിരുദ്ധ നടപടികളിലൂടെയും 1.3 ലക്ഷം കോടി രൂപയുടെ കള്ളപ്പണം മാത്രമാണ്  കണ്ടെടുക്കാൻ സാധിച്ചതെന്ന് 2019 ഫെബ്രുവരിയിൽ അന്നത്തെ ധനമന്ത്രി പിയൂഷ് ഗോയൽ പാർലമെന്റിൽ പറഞ്ഞു. അങ്ങനെ, നോട്ട് നിരോധനം സിസ്റ്റത്തിലെ കള്ളപ്പണം കണ്ടെത്തുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടുവെന്ന് ഡാറ്റ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.

നിലവിലുള്ള അഴിമതി കണക്കിലെടുത്ത് പഴയ കറൻസി പുതിയ നോട്ടുകളാക്കി മാറ്റുന്നത് എളുപ്പമാണെന്ന് തെളിഞ്ഞു. ചില ബാങ്കർമാർ തങ്ങളുടെ സമ്പന്നരായ ഇടപാടുകാരെ ഇത് ചെയ്യാൻ സഹായിച്ചതിന് പിടിക്കപ്പെടും ചെയ്തു. ഇതിന് 30% വരെ കമ്മീഷൻ  ഈടാക്കിയിരുന്നു. തൽഫലമായി, പുതിയ കള്ളപ്പണം സൃഷ്ടിച്ചു. പാവപ്പെട്ടവരെ കാഷ് കോവർകഴുതകളായി ഉപയോഗിച്ചതിനാൽ ജൻധൻ അക്കൗണ്ടുകളിലെ നിക്ഷേപം പെട്ടെന്ന് കുതിച്ചുയർന്നു. പഴയ കറൻസി പുതിയ നോട്ടുകളാക്കി മാറ്റാൻ കച്ചവട സ്ഥാപനങ്ങൾ കയ്യിൽ പണം കാണിച്ചു.  പുതിയ 2000 രൂപ നോട്ടുകൾ പുറത്തിറക്കിയത് കള്ളപ്പണം കൈവശം വയ്ക്കുന്നത് എളുപ്പമാക്കി മാറ്റി.

കള്ളപ്പണം പൂഴ്ത്തിവെക്കുന്നവരെ അവരുടെ അനധികൃത ഫണ്ടുകളിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുന്നത് തടയാൻ ആശ്ചര്യവും രഹസ്യവും ആവശ്യമാണെന്ന് നയ നിർമ്മാതാക്കൾ വിശ്വസിച്ചു. രാത്രി 8 മണിക്കുള്ള പ്രഖ്യാപനം വഴി അതിന് കഴുമെന്നായിരുന്നു നയ നിർമ്മാതാക്കൾ കണക്കു കൂട്ടിയത്. എന്നാൽ ജനക്കൂട്ടം ആഭരണങ്ങളും വസ്തുവകകളും വാങ്ങുന്നതായി കാണപ്പെട്ടു.മൂല്യം കുറഞ്ഞ ഇൻവെന്ററിയിലോ വിദേശത്തുള്ള ബാങ്ക് ബാലൻസുകളിലോ ആയിട്ടാണ് പൊതുവെ കള്ളപ്പണം സൂക്ഷിച്ചിരിക്കാറുള്ളത്.

കള്ളനോട്ടുകൾ ഇല്ലാതാക്കുക എന്നതായിരുന്നു മോദിയുടെ നോട്ട് നിരോധനത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ ലക്ഷ്യം. 

നോട്ട് നിരോധനം ആരംഭിച്ച 2016ൽ രാജ്യത്തുടനീളം 6.32 ലക്ഷം കള്ളപ്പണങ്ങളാണ് പിടികൂടിയത്. അടുത്ത നാല് വർഷത്തിനുള്ളിൽ ( വർഷം 2020 വരെ), RBI കണക്കുകൾ പ്രകാരം വിവിധ മൂല്യങ്ങളിലായി രാജ്യത്തുടനീളം 18. 87 ലക്ഷം കള്ളനോട്ടുകൾ പിടിച്ചെടുത്തു. 2019-20 കാലയളവിൽ, ബാങ്കിംഗ് മേഖലയിൽ കണ്ടെത്തിയ മൊത്തം വ്യാജ ഇന്ത്യൻ കറൻസി നോട്ടുകളിൽ  4.6 ശതമാനം റിസർവ് ബാങ്കിലും 95.4 ശതമാനം മറ്റ് ബാങ്കുകളിലുമാണ് കണ്ടെത്തിയത്.

നോട്ട് അസാധുവാക്കലിനു ശേഷമുള്ള വർഷങ്ങളിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ കള്ളനോട്ടുകൾ പിടികൂടിയത് 100 രൂപ നോട്ടുകളാണ്.  2019-20ൽ 1.7 ലക്ഷം എണ്ണം നോട്ടുകൾ , 2018-19ൽ 2.2 ലക്ഷം എണ്ണം നോട്ടുകൾ , 2017-18ൽ 2.4 ലക്ഷം എണ്ണം നോട്ടുകൾ . മുൻവർഷത്തെ അപേക്ഷിച്ച്, യഥാക്രമം 10, 50, 200, 500 [മഹാത്മാഗാന്ധി പുതിയ സീരീസ്] കള്ളനോട്ടുകളിൽ യഥാക്രമം 144.6 ശതമാനം, 28.7 ശതമാനം, 151.2 ശതമാനം, 37.5 ശതമാനം വർധനവുണ്ടായതായി ആർബിഐ കണക്കുകൾ വ്യക്തമാക്കുന്നു. ഇപ്പോഴും കള്ളനോട്ട് പ്രചാരം തുടരുകയാണ് എന്നതാണ് ഈ ഡാറ്റ കാണിക്കുന്നത്. അങ്ങനെ വരുമ്പോൾ നോട്ടു നിരോധനത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ലക്ഷ്യവും പാലിയതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.

പണരഹിത സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ സൃഷ്ടിക്കുക എന്നത് പിന്നീടുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ നോട്ട് നിരോധനത്തിന്റെ മറ്റൊരു പ്രധാന ലക്ഷ്യമായി ഉയർത്തിക്കാട്ടിയത്.നോട്ട് നിരോധനത്തിന് ശേഷമുള്ള വർഷങ്ങളിലും കാഷ് രാജാവ് തന്നെയാണെന്ന് തെളിയിച്ചു. ആർബിഐ കണക്കുകൾ പ്രകാരം പ്രചാരത്തിലുള്ള കറൻസി 2016ൽ 16.4 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ നിന്ന് 2021 മെയ്  വരെ 29 .63 ലക്ഷം കോടി രൂപയായി ഉയർന്നു. പ്രചാരത്തിലുള്ള നോട്ടുകൾ (എൻഐസി) 2020 ഒക്ടോബർ 30 വരെ 26.88 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ നിന്ന് 2021 ഒക്ടോബർ 29 ന് 2,28,963 കോടി രൂപ വർദ്ധിച്ചു. 2020 ഒക്ടോബർ 30 ലെ വാർഷിക വർധന 4,57,059  കോടി രൂപയായിരുന്നു.

   

ഡിജിറ്റൽ പണമിടപാടുകൾ ഉയർന്നു. എല്ലാ ഡിജിറ്റൽ അല്ലെങ്കിൽ കോൺടാക്‌റ്റ്‌ലെസ് പേയ്‌മെന്റ് ചാനലുകൾക്കിടയിലും യുപിഐ പേയ്‌മെന്റ് അളവും വർദ്ധനവ് രേഖപ്പടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.2016-ലാണ് യുപിഐ സമാരംഭിച്ചത്, ഇടപാടുകൾ മാസാമാസം വളരുകയാണ്. 2021 ഒക്ടോബറിൽ, മൂല്യത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഇടപാടുകൾ 7.71 ലക്ഷം കോടി രൂപയിലധികമോ 100 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറോ ആയിരുന്നു. ഒക്ടോബറിൽ മൊത്തം 421 കോടി ഇടപാടുകളാണ് യുപിഐ വഴി നടന്നത്.

ഡിജിറ്റൽ ഇടപാടുകൾ വർധിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ആളുകൾ ഇപ്പോഴും വലിയ അളവിൽ പണമായി ഇടപാട് നടത്താൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നു എന്ന് തന്നെയാണ് കണക്കുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.

സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലേക്കുള്ള പണം ശരീരത്തിന്റെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങളിലേക്കും പോഷകങ്ങൾ വിതരണം ചെയ്യുന്ന രക്തം പോലെയാണ്. പണചംക്രമണം ഇടപാടുകൾ സാധ്യമാക്കുകയും  വരുമാനം ഉണ്ടാക്കാൻ സഹായിക്കുകായും ചെയ്യുന്നു. 85% രക്തം ശരീരത്തിൽ നിന്ന് പുറത്തെടുക്കുകയും 5% രക്തം ഓരോ ആഴ്ചയും മാറ്റിവെക്കുകയും ചെയ്താൽ ശരീരം മരിക്കുന്നതുപോലെ  പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്ന കറൻസിയുടെ 85% എടുത്ത് മാറ്റിയപ്പോൾ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ തകർന്നു. ഏതാനും ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ കറൻസി പുനഃസ്ഥാപിച്ചിരുന്നെങ്കിൽ നാശനഷ്ടം മാറുമായിരുന്നു.പക്ഷെ കറൻസി പുനഃസ്ഥാപനത്തിൽ വല്ല കാലതാമസം സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ താറുമാറാക്കി.

94% തൊഴിലാളികളും ജോലി ചെയ്യുന്ന അസംഘടിത മേഖലയാണ് ഇന്ത്യൻ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ പ്രധാന ഘടകം. ഔപചാരിക ബാങ്കിംഗ് വഴിയല്ലാതെ,  പണം ഉപയോഗിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്ന മൈക്രോ, ചെറുകിട യൂണിറ്റുകളാണ് ഇതിൽ ഭൂരിഭാഗവും.അസംഘടിത മേഖലയ്ക്ക് പണമില്ലാതെ പ്രവർത്തിക്കാൻ കഴിയില്ല. അസംഘടിത മേഖലയിലെ തൊഴിലാളികളുടെ  വരുമാനം നഷ്ടപ്പെട്ടതിനാൽ സംഘടിത മേഖലയ്ക്ക് ഡിമാൻഡ് കുറഞ്ഞു.

നോട്ട് അസാധുവാക്കൽ കാലഘട്ടത്തിനപ്പുറമുള്ള ദീർഘകാല പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഇപ്പോഴും പ്രകടമാണ്. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന തൊഴിലില്ലായ്മയും അസമത്വങ്ങളുടെ വർദ്ധനവും മാർക്കറ്റ് ഡിമാൻഡ് കുറയുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. 2020-ൽ കൊവിഡ്-19 പാൻഡെമിക് ബാധിക്കുന്നതിന് മുമ്പുതന്നെ ഇന്ത്യയിൽ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യമായിരുന്നു ഫലം.

നോട്ട് നിരോധനത്തിനു ശേഷമുള്ള വർഷങ്ങളിൽ ജിഡിപി വളർച്ചാ നിരക്ക് കുത്തനെ കുറയാൻ തുടങ്ങി. ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപി വളർച്ചാ നിരക്ക് 2011-12ൽ 5.2 ശതമാനത്തിൽ നിന്ന് 2016-17ൽ 8.3 ശതമാനമായി ഉയർന്നിരുന്നു.2019-20ൽ ജിഡിപി വളർച്ച വെറും 4% ആയതോടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്ക് വളർച്ചാ വേഗത നഷ്ടപ്പെടാൻ തുടങ്ങി.

പകർച്ചവ്യാധി വർഷമായ 2020-21-ൽ  എക്കാലത്തെയും താഴ്ന്ന ജിഡിപിയായ -7.3% രേഖപ്പെടുത്തി. ഇത്‌ 2021-22-ലെയും ഒരുപക്ഷേ 2022-23-ലെയും ജിഡിപി സംഖ്യകളിൽ ശക്തമായ പ്രഭാവത്തിന് സാക്ഷ്യം വഹിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്.

ലോക്കൽ സർക്കിൾ സർവേ പ്രകാരം കഴിഞ്ഞ 12 മാസത്തിനിടെ പർച്ചേസുകൾക്കായി പണം ഉപയോഗിച്ചവരിൽ 95 ശതമാനം പേരും അത് പലചരക്ക് സാധനങ്ങൾക്കും ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നതിനും ഭക്ഷണം വിതരണം ചെയ്യുന്നതിനും പണം ഉപയോഗിച്ചതായി പറഞ്ഞു.   പലചരക്ക്, ഭക്ഷണം, ഭക്ഷണം വിതരണം, ഗാഡ്‌ജെറ്റുകൾ, ആഭരണങ്ങൾ, വാഹനങ്ങൾ, വസ്തുവകകൾ തുടങ്ങിയ വിലപിടിപ്പുള്ള സാധനങ്ങൾ വാങ്ങാൻ പണം ഉപയോഗിച്ചതായി 7 ശതമാനം പേർ പറഞ്ഞപ്പോൾ  6 ശതമാനം പേർ പലചരക്ക് സാധനങ്ങളും ഗാഡ്‌ജെറ്റുകളും വാങ്ങാൻ പണം ഉപയോഗിച്ചതായി പറഞ്ഞു.ഭൂരിപക്ഷം (79 ശതമാനം) പേർ പലചരക്ക് സാധനങ്ങൾക്കും ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നതിനും ഭക്ഷണം വിതരണം ചെയ്യുന്നതിനും പണം ഉപയോഗിച്ചതായി പറഞ്ഞു.3 ശതമാനം പേർ മറ്റ് വാങ്ങലുകൾക്കായി പണം ഉപയോഗിച്ചുവെന്ന് പറഞ്ഞപ്പോൾ ഒരു  ശതമാനം പേർക്ക് പ്രതികരിക്കാൻ തയ്യാറായില്ല.

സേവനങ്ങളുടെ കാര്യത്തിൽ, 20 ശതമാനം പേർ ഗാർഹിക ജീവനക്കാരുടെ ശമ്പളത്തിന് പണം ഉപയോഗിച്ചതായി അഭിപ്രായപ്പെട്ടപ്പോൾ , വ്യക്തിഗത സേവനങ്ങൾക്കോ  അല്ലെങ്കിൽ വീട് അറ്റകുറ്റപ്പണികൾക്കോ ആയി പണം ഉപയോഗിച്ചതായി 19 ശതമാനം പേർ വ്യക്തമാക്കി.  36 ശതമാനം പേർ ശമ്പളത്തിനും അറ്റകുറ്റപ്പണികൾക്കും വേണ്ടി ചിലവൊഴിച്ചപ്പോൾ 2 ശതമാനം പേർ യാത്രയ്ക്കും വ്യക്തിഗത സേവനങ്ങൾക്കുമായി ഉപയോഗിച്ചു.16 ശതമാനം പേർ മുകളിൽ പറഞ്ഞ എല്ലാ കാര്യങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയും പണം ഉപയോഗിച്ചതായി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.